Uykuyla uyanıklık hali arasında yaşanan geçici felç ve bu esnada görülen korkunç gölgeler… Halk arasında ‘karabasan’ denen bu kâbusun tıptaki adı ‘izole uyku felci’. Peki kimlerde görülüyor? Hangi durumlarda sıklaşıyor?
Uykuyla uyanıklık arasından birdenbire göğsünüze ağır bir yük binmiş gibi olur. Ne kadar uğraşsanız da bu esnada vücudunuzu hareket ettiremezsiniz. Gözünüzün önünde karanlık gölgeler belirir. Çığlık atmak istersiniz lakin çene kaslarınız da kilitlenmiştir adeta… Birçok insanın kâbusu olan bu durum halk arasında karabasan olarak bilinse de tıpta da yeri var. Uyku felci denilen bu durumun bilimsel açıklamasını ve normal felçle ilgisini Acıbadem Kadıköy Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Nebahat Bilici anlatıyor.
İzole uyku felci, uykunun REM yani rüya görülen döneminde karşılaşılan bir davranış bozukluğu aslında. Uykunun REM fazında fizyolojik olarak, tüm çizgili kaslarda bir nevi felç ortaya çıkıyor. Kaslarda felç geliştiği için görülen rüyanın içeriğine göre el-kol hareketleri baskılanıyor. El kol hareketlerinin baskılanması olumlu bir durum. Aksi takdirde kişi hem kendine hem de yanındakine zarar verebilir. REM fazında kişi uyanırken önce kaslardaki felç çözülür, ondan sonra uyanır. İzole uyku felcinde ise kişi kaslardaki felç çözülmeden uykudan uyanıyor. Kollarını ve bacaklarını hareket ettirememek müthiş bir korkuya sebep oluyor. Bu duruma sıklıkla halüsinasyonlar da eşlik edebiliyor. Her atak birkaç saniye ya da dakika sürebiliyor.
Öğrencilerde ve vardiyalı çalışanlarda sık görülüyor
Uyku felcinin birçok nedeni var. Uyku düzenindeki ani değişiklikler, bebek sahibi olmak gibi yaşam tarzında meydana gelen değişimler, stres, kaygı, uykusuzluk ve yorgunluk bunlar arasında. Ayrıca psikiyatri ve alerji ilaçlarının kullanımı da bu sorunun yaşanmasının sebepleri arasında yer alıyor. Uyku düzeni bozuk gebelerde, lohusalarda, vardiyalı çalışanlarda ve stres altındaki öğrencilerde izole uyku felcine sıklıkla rastlanıyor. Ataklar sık olmadıktan sonra bu hastalıkta tedaviye gerek duyulmuyor. Ancak kişinin bunun bir uyku bozukluğu tipi olduğu konusunda bilinçlenmesi şart. İzole uyku felciyle normal felç arasında herhangi bir bağlantı yok. Zaten uyku felci bir hastalık da değil, REM uyku döneminde yaşanılan fizyolojik bir olay. Bu hastalıkta asıl sorun, fizyolojik felç çözülemeden kişinin uykudan uyanması.
Karabasandan korkuyorsanız…
Halk arasında karabasana cin ve şeytan gibi varlıkların sebep olduğu düşünülüyor ve bazı batıl yöntemlere başvuruluyor. Karabasandan korunmak için yeni doğum yapan kadına kırmızı giydiriliyor ya da lohusanın bulunduğu odaya süpürge konuluyor. Bebeğin baş ucunaysa sarımsak asılıyor. Bu uygulamalarla cinlerin korkup kaçacağına inanılıyor. İlahiyatçı Yrd. Doç. Dr. Ali Budak ise rahat bir uyku için dinen yapılması gerekenlerin bu batıl uygulamalarla alâkası olmadığını söylüyor. Mesela Efendimiz (sas) yatağına yattığı zaman avuçlarını birleştirerek İhlas, Felak ve Nas surelerini okuyup üfler, başından, yüzünden ve vücudunun ön tarafından başlayarak ulaşabildiği yerlere kadar ellerini sürer ve bunu üç defa yapardı. Hz. Osman’ın naklettiği bir hadiste Allah Resulü (sas) şöyle buyurur: Her günün sabahında, her gecenin de akşamında kim şu duayı 3 kez okursa ona hiçbir şey zarar veremez: “Ne yerde, ne gökte adıyla hiçbir şeyin zarar veremeyeceği Allah’ın ismiyle ki, O Semî’ ve Alîm’dir (her şeyi işitir ve her şeyi bilir).” Yine Efendimiz (sas) uykuda korkan kimselere şu duayı öğretmiş: “Allah’ın gazab ve azabından, kullarının şerrinden, şeytanların vesvesesinden ve yanıma gelmelerinden Allah’ın tam olan sözlerine sığınırım.” Arkasından da böyle dua eden kimseye hiçbir şeyin zarar veremeyeceğini belirtir.
Bunlara dikkat!
Uyku düzenin korumak, mümkün olduğunca aynı saatte yatıp kalkmak önemli. Uzun süre uykusuz kalmaktan, yorgunluktan ve stresten kaçının. Vardiyalı çalışıyorsanız karanlık ortamlarda uyuyun. Yatmadan önce ağır yağlı yemeklerden uzak durun. Aç uyumayın. Doktor tavsiyesi olmadan psikiyatri ve alerji ilaçlarını kullanmayın
0 Yorumlar